نقش ویتامینهای A و D و DHA در رشد و تکامل جسمی و مغزی کودکانDHA چیست؟
(Docosahexaenoic acid) DHA (دوکوزاهگزا انوئیک‌اسید) یک نوع اسید چرب امگا3 است که در ماهی‌های آب سرد مثل ماهی تن و سالمون وجود دارد و نقشی کلیدی در بهبود بینایی و رشد سلول‌های عصبی دارد.
نقش DHA در تکامل نوزادان
به‌طور کلی تعداد زیادی از اجزای رژیم غذایی برای عملکرد شناختی و یادگیری لازم است، اما DHA به طور خاص برای عملکرد طبیعی مغز ضروری است و اسید چرب امگا3 اصلی در ماده خاکستری مغز است.
دی‌اچ‌ای در دوران نوزادی، نقش مهمی در تکامل مغز و بینایی دارد. دی‌اچ‌ای یکی از لیپید(چربی)های اصلی موجود در ساختار مغز و سلول‌های شبکیه چشم است و برای عملکرد طبیعی این دو قسمت ضروری است.
نقش DHA در رشد و تکامل مغز نوزادان
بازه زمانی بدو تولد تا دو سالگی به عنوان مرحله اصلی رشد مغز انسان در نظر گرفته می‌شود. البته تکامل بعضی نواحی مغز تا دو سالگی خاتمه پیدا نمی‌کنند و رشد و تکامل آن در طول دوران کودکی و نوجوانی هم ادامه خواهد داشت. DHA بخش مهمی از ساختار مغز را تشکیل می‌دهد، به همین دلیل دریافت میزان کافی از DHA، برای تکامل مغز مهم است. قسمت‌هایی از مغز که ساختار آن‌ها غنی از DHA است، مسئول فعالیت‌های شناختی مهم مثل برنامه‌ریزی، حل مسئله و تمرکز ذهنی هستند.
اهمیت دریافت DHA کافی در کودکان
مغز بیشترین میزان DHA مورد نیاز برای رشد و تکامل خود را در سه ماهه آخر بارداری و دو سال اول زندگی جمع‌آوری می‌کند. بنابراین دریافت میزان کافی از DHA در این دوران اهمیت ویژه‌ای دارد.
ویتامین D
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که به‌طور طبیعی در بعضی غذاها وجود دارد، به بعضی غذاها اضافه می‌شود و به عنوان یک مکمل غذایی هم در دسترس است. با تابش اشعه ماوراء بنفش نور خورشید به پوست هم، ویتامین D در بدن ساخته می‌شود.
اهمیت ویتامین D در سلامت کودکان
نقش اصلی ویتامین D حفظ سلامت استخوان‌ها از راه تنظیم سطح کلسیم و فسفات (دو ماده معدنی ضروری برای رشد و استحکام استخوان‌ها) در بدن است. کودکانی که ویتامین D کافی دریافت نمی‌کنند، ممکن است از استخوان‌های ضعیف و شکننده رنج ببرند. همچنین ممکن است به راشیتیسم (یک بیماری مربوط به رشد استخوان‌ها و ناشی از کمبود شدید ویتامین D که می‌تواند به نرمی استخوان و اختلال در رشد کودکان منجر شود) مبتلا شوند. ویتامین D برای عملکرد صحیح دستگاه ایمنی هم لازم است.
ویتامین D فقط در تعداد کمی از غذاها مثل ماهی‌های چرب و تخم‌مرغ وجود دارد. همچنین این ویتامین به بعضی از غذاها مثل غلات صبحانه اضافه می‌شود. اما دریافت میزان کافی از ویتامین D از طریق غذا دشوار است.
به این دلیل که بر اساس مطالعات میزان ویتامین D مورد نیاز در کودکان زیر دوسال که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند، تامین نمی‌شود، مصرف مکمل‌های ویتامین D در نوزادان توصیه می‌شود.
ویتامین A
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که به‌طور طبیعی در بسیاری از غذاها مثل محصولات لبنی، هویج، انبه، سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج، کلم و کلم بروکلی وجود دارد. ویتامین A برای رشد و نمو، بینایی و عملکرد سیستم‌ایمنی مهم است. ویتامین A همچنین به قلب، ریه‌ها و سایر اندام‌های ما کمک می‌کند تا به درستی کار کنند.
اهمیت ویتامین A در سلامت کودکان
در نوزادان و کودکان، ویتامین A برای رشد و نمو و کمک به مبارزه با عفونت ضروری است. دریافت ناکافی ویتامین A ممکن است به کمبود ویتامین A منجر شود که این مسئله می‌تواند باعث اختلال بینایی به شکل شب‌کوری شود و ممکن است خطر بیماری و مرگ ناشی از عفونت‌های دوران کودکی از جمله سرخک را هم بیشتر کند.
اهمیت مکمل‌های ویتامین A و D و DHA در نوزادی
به‌طور کلی تغذیه با شیر مادر موثرترین راه برای حمایت از رشد، تکامل و سلامت کلی نوزاد است. در مواردی که تغذیه با شیر مادر امکان‌پذیر نیست، شیر خشک تنها جایگزین مناسبی است که انرژی و مواد مغذی کافی را برای رشد، تکامل و سلامت طولانی مدت نوزاد فراهم می‌کند.
البته شیر مادر نمی‌تواند نیاز نوزاد به بعضی ویتامین‌ها از جمله ویتامین A و D را به‌طور کامل تامین کند. به همین دلیل مصرف مکمل‌های حاوی بعضی ویتامین‌ها از جمله ویتامینهای A و D از همان روزهای اول تولد توصیه می‌شود.
بر اساس توصیه‌های پزشکی کشوری، برای همه کودکانی که با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌شوند، باید از بدو تولد، در بازه زمانی سه تا پنج‌‌روزگی تا پایان بیست وچهارماهگی مصرف روزانه هزاروپانصد واحد بین‌المللی ویتامین A و چهارصد واحد بین‌المللی ویتامین D را در نظر گرفت.
تنها منبع تامین DHA در کودکانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند، شیر مادر است و میزان DHA دریافتی تا حد زیادی به رژیم غذایی مادر بستگی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند میزان دریافت DHA از راه تغذیه با شیر مادر، در میان کودکان معمولاً کافی نیست.
با توجه به اهمیت دریافت میزان کافی از ویتامین‌ها و سایر ریزمغذی‌ها در رشد و تکامل جسمی و مغزی و حفظ سلامت نوزادان و کودکان، لازم است همواره در این باره با پزشک معالج کودک خود مشورت کنیم و از تامین میزان کافی تمام ریزمغذی‌های مورد نیاز کودکمان مطمئن بشویم. نکته پایانی این‌که مشورت با پزشک معالج کودک پیش از مصرف هر مکملی هم لازم است.